Bespoke = Độc nhất vô nhị

(SanhĐieu)- Trong thế giới xa xỉ, nhắc đến bespoke là nhắc đến những món đồ độc nhất vô nhị với những mức giá vô cùng chát chúa.

Lịch sử bespoke

Nếu là độc giả thường xuyên của Sành Điệu Style, chắc chắn bạn không còn lạ lẫm với thuật ngữ bespoke. Còn nếu đây là lần đầu bạn biết đến khái niệm thú vị này, thì có cả một thế giới của những huyền thoại để bạn khám phá về bespoke. 

Theo bạn, điểm chung giữa chiếc túi Birkin mà Jean Louis Dumas đã thực hiện cho nữ danh ca Jane Birkin với chiếc đồng hồ mang tên Marie Antoinette mà nhãn hiệu Breguet đã mất tới 40 năm thực hiện là gì? Câu trả lời không khó, chúng đều là những kiệt tác được tạo ra theo đơn đặt hàng riêng. Birkin trước khi trở thành chiếc túi giúp Hermès thu lợi hàng tỷ đô và là chiếc túi gắn với những cái tên quyền lực bậc nhất từng là đơn đặt hàng của danh ca Birkin với ông chủ Hermès. Yêu cầu của Birkin chỉ là một chiếc túi đơn giản, thanh lịch nhưng đựng được cả thế giới của nữ danh ca lừng danh này. Còn chiếc đồng hồ Marie Antoinette được người tình của bà hoàng sành điệu bậc nhất nước Pháp đặt riêng Breguet để tặng bà, với yêu cầu nó độc bản với những chức năng mà hàng thế kỉ sau vẫn cứ thời thượng.

Thực ra, những món hàng đặt riêng không phải là chuyện mới mẻ gì trong làng xa xỉ. Từ năm 1928, hoàng tử Ấn Độ Bhupinder Sighm đã mang cả hòm đá quý đến nhà Boucheron và đặt nhãn hiệu này tạo nên những món đồ tượng trưng cho quyền lực, tước bậc và địa vị. Nhưng bespoke thực sự trở thành một thuật ngữ từ cuối thế kỉ thứ 19. Lịch sử của nó gắn liền với con phố thời trang Savile Row – một con phố may mặc cho nhà giàu nổi tiếng bậc nhất ở Anh. Ngay từ thuở ban đầu, những nghệ nhân may đo bậc thầy người Anh đã gắn cho nó một ý nghĩa cũng rất độc bản “mỗi súc vải một khách hàng”. Ở đây, súc vải là những loại vải vô cùng quý hiếm, thậm chí có một không hai. Mỗi khách hàng khi đặt may sẽ được một người thợ bậc thầy thực hiện không dưới 35 phép đo. Vị khách đó cũng có thể đưa ra hơn 400.000 thay đổi trên trang phục. Tất nhiên, việc may đo sẽ được các nghệ nhân tiến hành may thủ công bằng tay. Bởi thế mà mỗi bộ trang phục bespoke sẽ khác biệt hoàn toàn và không bao giờ đụng hàng.

Hiểu một cách nôm na, bespoke là những món đồ được khách đặt hàng với những yêu cầu của riêng họ. Độc bản làm nên tinh thần bất tử của bespoke, nên nó nhanh chóng được giới thời thượng săn đón. Cũng bởi sự săn đón đó mà khái niệm bespoke ngày một mở rộng. Ban đầu nó chỉ giới hạn trong lĩnh vực thời trang. Dần dần, bespoke lấn sân sang một loạt lĩnh vực khác của làng xa xỉ như đồng hồ, nữ trang, điện thoại và đặc biệt là xe hơi. 

Chuyện của nhà giàu và sự tinh xảo

Lịch sử của bespoke chưa từng ghi danh một khách hàng không thuộc giới nhiều tiền lắm của như các ông hoàng bà chúa, các vương tôn công tử, các triệu phú rồi tỷ phú Mỹ kim. Với những nhân vật tìm đến dịch vụ bespoke thì tiền chưa bao giờ là vấn đề, vấn đề ở chỗ, nhãn hiệu đó có đủ sức để thực hiện những yêu cầu khác người, thậm chí điên rồ của họ hay không mà thôi. Speake Marin là một điển hình cho những nhãn hiệu đồng hồ đã làm nên những sản phẩm có một không hai để chiều lòng khách hàng. Cho đến nay giới thời thượng vẫn truyền tai nhau câu chuyện về một doanh nhân người Trung Quốc đã tìm đến Speake Marin và đặt hàng một chiếc đồng hồ mặt hình con khỉ vàng (con vật tượng trưng cho năm sinh Giáp Thân của ông). Yêu cầu tréo ngoe là con khỉ đó phải được mô phỏng theo một bức tranh thủy mặc cổ. Để thực hiện đơn đặt hàng này, Speake Marin đã phải tìm đến một nghệ nhân sơn mài đình đám ở xứ Phù Tang Yamazaki Mushu để vẽ con khỉ bằng kĩ thuật makie nổi tiếng. Vì hiển thị trên mặt đồng hồ nên kích thước con khỉ chỉ nhỏ bằng cái cúc áo. Và để vẽ nó, người nghệ nhân chỉ có thể thực hiện dưới kính hiển vi cùng một cây bút lông siêu nhỏ. Nghe nói, để hoàn thiện đơn đặt hàng này, Speake Marin và nghệ nhân người Nhật kia đã phải làm việc ròng rã trong suốt hai tháng trời không nghỉ.

Một huyền thoại khác về bespoke là câu chuyện về chiếc đồng hồ của Vacheron Constantin Vladimir. Chuyện là, một tỷ phú Đông Âu đã tìm đến Atelier Cabinotiers – xưởng chuyên thực hiện các yêu cầu bespoke ra đời từ năm 2006-  để đặt một chiếc đồng hồ. Vị khách nhà giàu đã yêu cầu cỗ máy đếm thời gian này phải hội tủ 17 chức năng thời thượng nhất của ngành đồng hồ như tourbillon, điểm chuông định kì, lịch vạn niên, chu kì trăng, vòng quay của cơ cấu đánh chuông, bản đồ sao và lịch tuần, bộ phận chỉ phương trình thời gian, hoàng hôn/bình minh… Với những yêu cầu kĩ thuật “xương xẩu” này, chiếc đồng hồ sẽ soán ngôi chiếc Vacheron Constantin Tour de L’Ile trở thành cỗ máy đếm thời gian có những chức năng phức tạp nhất thế giới từ năm 2005 của hãng. Chưa dừng lại ở đó, “đại gia” Đông Âu còn đòi hỏi mỗi bên cạnh của chiếc đồng hồ là hình tượng của 6 con vật trong 12 con giáp với những nét điêu khắc cực kì tinh xảo nhưng phải dùng nghệ thuật chạm nổi (đây là kĩ thuật rất hiếm khi được sử dụng trong ngành đồng hồ). Vacheron Constantin cho biết để hoàn thiện chiếc đồng hồ mang tên Vladimir này, hãng đã phải huy động tới 20 nghệ nhân đồng hồ bậc thầy của mình cùng các chuyên gia cơ khí hàng đầu của ngành đồng hồ. 

Đây chỉ hai trong số rất nhiều những yêu cầu đã làm nên những câu chuyện huyền thoại cho thế giới bespoke xa xỉ. Không thể kể cho hết những huyền thoại như thế chỉ trong vài trang giấy, bởi rất có thể, khi bạn đang đọc bài báo này, giới xa xỉ lại đang đồn đoán về một bespoke mới, với những yêu cầu tưởng chỉ có thể thực hiện trong mơ.